Ugovori o izbegavanju međunarodnog dvostrukog oporezivanja bili su tema serije radionica za zaposlene u Poreskoj upravi Republike Srbije (PU Srbije) tokom septembra i oktobra, u okviru projekta „EU podrška upravljanju javnim finansijama”. Cilj radionica bio je jačanje administrativne saradnje, usklađivanje sa standardima EU i razumevanje obaveza Republike Srbije u odnosu na aktivnosti Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) i Ujedinjenih nacija (UN) u materiji poreskog tretmana prekograničnih transakcija.
Istovremeno, u fokusu radionica je bila podrška izgradnji tehničke stručnosti PU Srbije u vezi sa tumačenjem i primenom ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja, koje Srbija primenjuje sa 64 države. Ovi ugovori su ključni za podsticanje transparentne i efikasne prekogranične poreske saradnje. Seriju razmene iskustava sa zaposlenima u PU Srbije vodio je eminentni stručnjak u ovoj oblasti mr Dejan Dabetić, koji je objasnio na koje se tačno poreze odnosi izbegavanje dvostrukog oporezivanja:
Dabetić kaže da je Srbija, iz perpsektive OECD-a i UN-a, u grupi zemalja koje su priznate zbog svog, kako navodi, „ne malog doprinosa daljem afirmisanju značaja UIDO”. Navodi da su u primeni UIDO sa najznačajnijim spoljnotrgovinskim partnerima Srbije, i to: sa 26 od 27 članica EU, a nedostaje samo UIDO sa Portugalijom.
„Istovremeno, u primeni su i UIDO sa svim državama bivše SFRJ, sa tzv. ekonomskim tigrovima Južne i Jugoistočne Azije: Singapurom, Hong Kongom, Južnom Korejom, kao i sa Indijom, Ruskom Federacijom, NR Kinom, Japanom, Kanadom, nekim zemljama Afrike i Bliskog istoka”, navodi Dabetić.
On napominje da postoje i države sa kojima UIDO nije u primeni, već se nalazi u različitim fazama pregovaračkog procesa.
„Kada sve to uzmemo u obzir, dolazimo blizu broja od 100 država što, samo po sebi, ide u prilog pomenutog priznanja i respekta Republike Srbije, kada je u pitanju ovakav način njenog prisustva na međunarodnoj sceni”, kaže Dabetić i naglašava da je uvek moguće pronaći pravni mehanizam za izbegavanje dvostrukog oporezivanja.
„Ovo se, pre svega, postiže povećanjem broja zaključenih UIDO, kao i primenom rešenja sadržanih u odredbama njegovih članova i, svakako, povećanjem svesti kod poreskih obveznika, ali i celokupne stručne javnosti o ekonomskoj korisnosti i značaju zaključenih UIDO. U prilog tome govori i zvaničan podatak OECD-a da danas u svetu ima oko 4.000 zaključenih ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja”, kaže on.
Ipak, do dvostrukog oporezivanja u praksi, kako pojašnjava Dabetić, pored ostalog, najčešće dolazi i zbog nedovoljne informisanosti poreskih obveznika o uslovima za ostvarivanje pogodnosti iz ugovora koje u odredbama svojih članova neposredno propisuju sami ugovori o izbegavanju dvostrukog oporezivanja.
„Navedena rešenja iz UIDO su, za poreske obveznike, u mnogome povoljnija nego rešenja iz domaćeg poreskog zakonodavstva država ugovornica koja se primenjuju u situaciji kada UIDO nije zaključen”, kaže ekspert Dabetić.
Teško je govoriti o temi, a ne pomenuti i državljane Republike Srbije koji, sa ili bez svojih porodica, dugi niz godina žive i rade u inostranstvu.
„Za potrebe primene UIDO, građani poreklom iz Republike Srbije (njeni državljani) koji se, kolokvijalno, nazivaju gastarbajterima, smatraju se poreskim rezidentima navedenih država (država u kojima žive i rade), a ne poreskim rezidentima Republike Srbije. Navedeno znači da ti građani u svojoj matičnoj državi poreske rezidentnosti (npr. Nemačkoj) porez plaćaju dominantno i primarno, i to za sav prihod koji ostvare u toj državi, kao i za sav prihod ostvaren bilo gde u svetu, uključujući i Republiku Srbiju, kao državu svojih predaka i državu svog porekla”, pojašnjava Dejan Dabetić.
„Istovremeno, kada je reč o ’poreskim
nerezidentima Republike Srbije’ (pomenutim gastarbajterima), oni u Republici
Srbiji porez plaćaju samo za prihod ostvaren u Republici Srbiji, ali ne i za
prihod ostvaren van Republike Srbije. I upravo zbog te činjenice (da je prihod
ostvaren u Republici Srbiji kao državi poreske nerezidentnosti gastarbajtera) gastarbajteri
(u odnosu na taj isti prihod) podležu oporezivanju u svojoj matičnoj državi
poreske rezidentnosti (Nemačkoj), ali i u državi svoje poreske nerezidentnosti,
odnosno državi izvora prihoda (Republici Srbiji)”, pojašnjava ekspert za
izbegavanje dvostrukog oporezivanja.„I, upravo rešenja sadržana u UIDO omogućavaju navedenim
fizičkim licima (poreskim rezidentima Nemačke) da, u odnosu na jedan isti
prihod ostvaren u Republici Srbiji, kao državi izvora/državi njihove poreske
nerezidentnosti, ne budu dvostruko oporezovani – i u Nemačkoj, kao državi
njihove poreske rezidentnosti, ali i u Republci Srbiji kao državi izvora/državi
njihove poreske nerezidetnosti.
Dejan Dabetić očekuje da će radionice sa zaposlenima u Poreskoj upravi Srbije doprineti jačanju kapaciteta PU Srbije i njenoj spremnosti za kvalitetno tumačenje i primenu zaključenih UIDO. Održane radionice su snimljene za potrebe svih filijala u Republici Srbiji i biće dostupne na intranetu za zaposlene službenike Poreske uprave.
Serija navedenih radionica organizovana je u okviru projekta „EU podrška za upravljanje javnim finansijama“ koji finansira Evropska unija, a sprovodi Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), u partnerstvu sa Centrom za izvrsnost u finansijama (CEF) i Ministarstvom finansija Slovačke.