EU projekti i priroda Srbije

Godinama unazad, evropski fondovi koriste se za poboljšanje stanja prirode u Srbiji, od zakona koji se donose i sprovode do ulaganja u infrastrukturu za zaštitu eko sistema i organizacije koje su akivne na ovom polju. Međutim, ova ulaganja su samo početak – da bi se postigli pravi rezultati, potrebno je da se svi građani angažuju i aktivno uključe u pitanja očuvanja životne okoline.

Rekonstrukcija i proširenje postrojenja za sakupljanje i prečišćavanje otpadnih voda

Prečistač, kako građani Subotice popularno zovu prostrojenje za prečišćavanje otpadnih voda, za kratko vreme je postao simbol zaštite životne sredine u čitavom regionu Subotice. Savremeno, energetski efikasno postrojenje za tretman otpadnih voda nastalo je za samo dve godine – od septembra 2007. do septembra 2009, i omogućava zaštitu površinskih voda u regionu, a samim tim i Palićkog jezera koje je turistički centar područja.

Jedan od najvećih ekoloških problema u Srbiji godinama je bilo zagađenje Velikog bačkog kanala, odakle voda otiče u reku Tisu, a zatim završava u Dunavu. Kako bi se ovaj problem rešio, uz podršku EU, izgrađeno je centralno postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda Velikog bačkog kanala. Danas, čišćenje kanala je u svojoj trećoj fazi, a jedan od najvećih izazova za unapređenje životne sredine se polako ali sigurno rešava.

Kada govorimo o poboljšanju kvaliteta života građana, uspostavljanje odgovarajućeg sistema sakupljanja, tretmana i odlaganja otpadnih voda u Leskovcu bilo je od najveće važnosti. Za oko 85.000 stanovnika Leskovca omogućen je zdraviji život baš kroz ovaj EU projekat, jer su poboljšani sanitarni uslovi doveli do smanjenja rizika po javno zdravlje. Takođe, zaštićeni su kako površinski tako i podzemni izvori, a proširena je i vodovodna mreža od 23 kilometra koja vodi do naselja na severu grada.

Čista Sava je od najveće važnosti za prirodu Srbije. Uz podršku EU, Šabac sada ima postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda, koje obezbeđuje zaštitu i bolji kvalitet površinskih voda reke Save tako što prečišćava sakupljene i transportovane industrijske i komunalne otpadne vode. Na ovaj način, ne samo što se čisti Sava, već je sprečeno i dalje zagađenje podzemnih i površinskih voda koje stižu u svaki deo našeg ekosistema.

Kvalitet pijaće vode je od najveće važnosti za stanovništvo svakog grada. Uz podršku EU, u Inđiji je izgrađeno postrojenje za kondicioniranje pijaće vode – takozvana Fabrika vode. Ovako, opština Inđija je za svoje stanovništvo obezbedila kvalitetnu pijaću vodu, u skladu sa standardima Evropske unije.

Upravljanje čvrstim otpadom.

Čak 260.000 ljudi u Subotici i okolini imaće zdraviju životnu sredinu, zahvaljujući novoj regionalnoj deponiji pri kojoj su omogućeni separacija, reciklaža i kompostiranje otpada. Ovaj regionalni sistem za upravljanje otpadom pokriva Grad Suboticu i opštine Senta, Kanjiža, Bačka Topola, Mali Iđoš, Čoka i Novi Kneževac. Uz podršku EU izgrađene su i tri transfer stanice, reciklažna dvorišta u svakoj opštini i velika sanitarna deponija koja se nalazi na 20 kilometara od Subotice.

Projekat koji je sproveden u Pirotskom okrugu u kome živi oko 100.000 ljudi, smatra se jednim od najznačajnijih u oblasti zaštite životne sredine – velikim delom i zbog turističkog potencijala Stare planine. Izgradnja regionalne deponije doprinela je da se smanji broj smetlišta i poboljša kvalitet vazduha i podzemnih voda, a u planu je uvođenje i sekundarne separacije koja će omogućiti reciklažu. Uz donaciju EU, opštine Pirot, Babušnica, Bela Palanka i Dimitrovgrad postigle su dogovor o izgradnji Regionalnog centra za upravljanje čvrstim otpadom. Regionalna deponija Pirot nalazi se na lokaciji Muntina padina i pokriva područje celog Pirotskog okruga.

Velike količine nakupljenog smeća sve ređe se mogu videti u opštinama Užice, Čačak, Požega, Lučani, Čajetina, Ivanjica, Arilje, Bajina Bašta i Kosjerić. Uz podršku EU, ove opštine postigle su dogovor o osnivanju Regionalnog centra za upravljanje otpadom. Regionalni centar je od velike važnosti za ovo područje jer se u njemu vrši kako reciklaža, tako i reciklaža sekundarnih sirovina koje na istom mestu mogu i da se otkupe. Regionalna deponija Duboko pokriva svih devet opština u kojima živi 360.000 ljudi. Transfer stanica u Čačku i transferna mesta na teritoriji svake od ovih devet opština u toku godine prime oko 80.000 tona otpada.

Zahvaljujući radu regionalne deponije Srem-Mačva, koja je izgrađena donacijom Evropske unije, smanjen je broj smetlišta u ovom regionu i zatvorena divlja deponija “Dudara” koja je u blizini centra Šapca postojala čak 23 godine! Danas, oko 200.000 građana Šapca, Sremske Mitrovice i okolnih mesta, ima čistiji vazduh, čistije zemljište i čistiju reku Savu. Regionalni centar za upravljanje čvrstim otpadom poseduje i transfer stanicu u Šapcu, gde se prikuplja otpad, i sanitarnu deponiju “Jarak” u Sremskoj Mitrovici, sa infrastrukturom koja je u skladu sa evropskim standardima.

 Sanacija i Proširenje sistema za snabdevanje vodom.

Zahvaljujući proširenju sistema za snabdevanje vodom u Petrovcu na Mlavi i sanaciji postojećih problema ovog sistema, danas je moguć kako olakšan razvoj lokalne privrede, tako i bolji kvalitet života stanovnika ove opštine. Uz podršku EU i pomoć lokalnih vlasti, za čak 232.000 ljudi omogućeni su bolji životni standard i kvalitetniji uslovi za rad, kako u Petrovci na Mlavi, tako i u okolnim selima.

Rekonstrukcijom sistema za snabdevanje vodom u Požarevcu, uz podršku EU, obezbeđen je bolji kvalitet vode za ljude koji žive u toj oblasti. Ne samo to – stvoren je i preduslov za proširenje sistema za snabdevanje vodom u više sela, a obezbeđeno je i stabilno snabdevanje vodom za prehrambenu industriju i druge potrebe proizvodnje.

U okviru velikog projekta Morava, u opštinama Velika Plana i Smederevska Palanka – po prvi put je izgrađen regonalni sistem vodosnabdevanja. Zahvaljujući podršci EU, danas se čak 70.000 građana iz ove dve opštine i okolnih sela snabdeva vodom iz ovog sistema.

225.000 građana  Valjeva, Lazarevca, Uba, Mionice i Lajkovca u okrugu Kolubara danas bez brige može da koristi funkcionalan i integrisan sistem za snabdevanje vodom. Integracija više sistema za snabdevanje vodom i njihova transformacija u tehnički, finansijski i institucionalno održiv sistem regionalnog snabdevanja omogućena je kroz projekat koji su sufinansirali EU, opštine u regionu i Vlada Srbije.

Centralno postrojenje za prečišćavanje vode Kruševca i njegove okoline danas se nalazi u naseljenom mestu Majdevo i snabdeva vodom za piće ceo grad Kruševac i susedne tri opštine. Zahvaljujući ovom pogonu za prečišćavanje vode koji je izgrađen uz podršku EU, čak 250.000 građana iz ove regije danas ima ispravnu vodu za piće koja se zahvata iz akumulacionog jezera ‘’Ćelije’’ koje se nalazi na reci Rasini.

Sistem za odlaganje pepela u termoelektrani Nikola Tesla B.

Dugo čekana modernizacija postrojenja za transport i odlaganje pepela u TENT-u B ne samo što je omogućila uštedu u korišćenju uglja – već je rezultirala i smanjenjem emisije čvrstih čestica u vazduh Obrenovca i okoline za čak šest puta. Projekat koji je finansirala EU omogućio je više nego značajno povećanje energetske efikasnosti postrojenja i smanjio zagađenje u Obrenovcu i okolini.

 Projekat smanjenja emisije azotnih oksida iz termoelektrane Nikola Tesla A.

Jedan od najvažnijih ekoloških projekata u okviru TENT Sistema je projekat redukovanja azotnih oksida na bloku A4 Termoelektrane “Nikola Tesla”. Uz podršku EU postignut je cilj da svi pogoni za proizvodnju struje ove termoelektrane budu na zadovoljavajućem nivou i u skladu sa EU parametrima.

Nove stanice za kontrolu kvaliteta životne sredine.

Najgušća mreža i najbolji sistem monitoringa vazduha na Balkanu našli su svoje mesto baš u Srbiji. Sve je počelo kada je Evropska unija finansirala ugradnju 28 mernih stanica za automatski monitoring kvaliteta vazduha i nabavku analitičkih mernih instrumenata, sistem je zaokružen uz kasnije nabavljenih dodatnih 12 stanica. Uveden je i integrisani sistem automatskog monitoringa, takođe uz pomoć EU, što je omogućilo građanima da od kuće prate podatke o kvalitetu vazduha u realnom vremenu i na celoj teritoriji Srbije.

Novo vreme traži nova i precizna sredstva kako bi se dostigli preko potrebni standardi kontrole kvaliteta životne sredine. Tako je Agencija za zaštitu životne sredine Republike Srbije, uz podršku EU, dobila novu opremu za utvrđivanje kvaliteta vode i vazduha za Nacionalnu laboratoriju za analizu vode, vazduha i zemljišta.

 Uvođenje sistema za upravljanje medicinskim otpadom.

Dva važna projekta koja su doprinela čitavom sektoru javnog zdravlja u Srbiji realizovani su uz podršku EU. Zahvaljujući ovim projektima uspostavljen je sistem koji pomaže rešavanju velikog problema koji predstavlja upravljanje i prerada medicinskog otpada.

 Natura 2000.

Biološka i prirodna raznovrsnost jedan je od osnovnih principa očuvanja bilo kog eko sistema. Evropska ekološka mreža, Natura 2000, okosnica je politike EU za očuvanje prirode i biološke raznvrsnosti, a koncipirana je kao široka evropska mreža zaštićenih prirodnih područja. NATURA je osmišljena na osnovu evropske Direktive o staništima, dok je kroz tvining projekat EU omogućeno uspostavljanje tog sistema za zaštitu prirode u Srbiji, a u planu je Natura 2, kojom će se omogućiti dalji rad na očuvanju prirode u Srbiji.